De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was rond 1700 één van de machtigste landen ter wereld. Dit uitte zich onder andere in een permanente aanwezigheid op de wereldzeeën. Oorlogs- en koopvaardijschepen voeren naar de Oost en de West. Het meest tot de verbeelding spreken de reizen naar Azië: het idee dat men een maandenlange reis ondernam in kleine houten zeilschepen, is voor de meeste mensen iets avontuurlijks. Een groot deel van de bemanning van die schepen zag de Republiek nooit meer terug. Een deel stierf onderweg, terwijl anderen hun geluk zochten in de verre en rijke gebieden. De handel met Azië was in handen van de Verenigde Oostindische Compagnie, die via een monopolie-positie de vaart op de Oost controleerde. De VOC had van de Staten-Generaal verregaande bevoegdheden gekregen en vertegenwoordigde in de praktijk het Nederlandse gezag in de Oost. De Compagnie had een bijzondere structuur in Azië. Daar bestond het uit één centraal geleide onderneming, waarvan het bestuur in Batavia resideerde. In de Republiek daarentegen, bestond de Compagnie uit zes min of meer onafhankelijke bedrijven, kamers genoemd.

Burgemeesters van de betrokken steden mochten de nieuwe bewindhebbers voordragen. Op deze manier was de functie van bewindhebber verbonden met de regentenoligarchie. Probleem bij deze verbondenheid was dat er minder vaak echte kooplieden bewindhebber werden. De personen met de hoogste bestuursfuncties binnen de VOC waren steeds vaken mensen met weinig handelskennis. Het centrale beleid werd bepaald door de ’Vergadering der Heeren XVII’. In deze vergadering hadden acht Amsterdamse bewindhebbers zitting, vier Zeeuwse en één uit elk der kleinere kamers afgevaardigd. Hoewel er een centraal bestuur bestond hadden de kamers een grote mate van zelfstandigheid. Zij bepaalden hoeveel schepen zij uitreedden en wat de handelswaar was. Daarbij bouwden zij in eigen beheer hun schepen en bemanden zij deze via hun eigen wervingskantoren. Tevens financierden zij hun ondernemingen en hielden eigen veilingen.

Het aanvangskapitaal van de VOC werd verkregen door middel van de uitgifte van aandelen. Dit oorspronkelijk kapitaal bedroeg ruim 6,4 miljoen gulden. De eerste dividend-uitkering diende plaats te vinden zodra 5% van het oorspronkelijk kapitaal in kas was. Er zouden volgens het octrooi twee tienjaarlijkse rekeningen plaatsvinden, lopend tot 1612 en 1622 waarna telkens liquidatie (=verdeling van de winst) zou volgen. De dividend-uitkering vond niet plaats, evenmin als de eerste liquidatie van 1612. De aandeelhouders hadden in deze gang van zaken niets te vertellen. De Compagnie had alleen goedkeuring nodig van de Staten-Generaal. Pas vanaf 1630 gaat de VOC jaarlijks dividend uitkeren.

FrancoisValentijn (1666-1727) Batavia in 't Verschiet. Amsterdam 1726

Nog een eis was de goede bereikbaarheid gedurende het hele jaar, dit in verband met de halfjaarlijkse wisselende passaten.
De directeur-generaal was het hoofd van de gehele Compagnieshandel te Azie en ressorteerde in de hiërarchie direct onder de gouverneur-generaal. Sinds 1613 vervulde de uit Hoorn afkomstige Jan Pietersz. Coen deze functie. Hij resideerde te Bantam dat weliswaar langzamerhand was uitgegroeid tot administratief centrum, maar als ontmoetingplaats ongeschikt was. De plaatselijke regent van deze internationale handelsstad voelde er niets voor om de Hollanders een uitzonderingspositie te gunnen. Daarom stichtte Coen in 1619 Batavia, een plaats in het oostelijker gelegen Mataram. Deze nederzetting zou snel uitgroeien tot het centrum van de VOC in Azie. Ten gevolge van de machtsuitbreiding van de VOC groeide het bestuursapparaat. In het Aziatische gebied had de VOC zo’n twintig kantoren, met als grootste vestigingen Batavia en Ceylon. In de grote vestigingen Ambon, Ceylon, Banda, Molukken, Malakka en Coromandel zetelde een gouverneur. In Bengalen, Suratte en Perzie stond een directeur aan het hoofd van de vestiging.