Gemeente in Noord-Holland
Texel is het grootste Waddeneiland, 22
km lang en 9 km breed; de gemeente (16.300 ha, 13.000 inw.)
beslaat het gehele eiland en omvat een dozijn dorpen (pd.179),
waaronder de hoofdplaats Den Burg, de oude havenplaats Oudeschild
en de belangrijke badplaats De Koog. Naast de landbouw
biedt het toerisme een belangrijke bron van inkomsten. Het eiland
heeft prachtige stranden en bossen, drukke toeristencentra zowel
als landelijke rust. De veerdienst naar Den Helder zorgt voor
goede bereikbaarheid.
Kort voor onze jaartelling vormde Texel waarschijnlijk nog een geheel met het vasteland van Noord-Holland (zie kaart Noordwest Nederland in de vroege Middeleeuwen). De kern van het tegenwoordige eiland bestaat uit een glaciale stuwwal, ongeveer lopend van Den Hoorn tot Oosterend, waar al in prehistorische tijden bewoning was. Zuidoostelijk daarvan lagen uitgestrekte veengebieden, die nog aanwezig waren toen de graven van Holland in de 11e-12e eeuw hun gezag over Westfriesland en Texel probeerden te vestigen.
Vanaf de 12e eeuw brak de zee bij stormvloeden door de toen nog jonge duingordel (op Texel waarschijnlijk pas gevormd sinds de 10e eeuw) en gingen achtereenvolgens grote delen van het achterliggende veengebied verloren. Texel viel uiteen tot enkele kleine eilanden.
Detail van kaart van Texel, ca. 1560
Vanaf midden 14e eeuw begon het terugwinnen van verloren gronden door bedijkingen. Pas in 1834-1835 werden de Eierlandse Duinen door een stuifzanddam met Texel verbonden en kwam de bedijking van de Eierlandse Polder tot stand, waarmee Texel ongeveer de tegenwoordige vorm verkreeg.
Vanaf de 17e eeuw vervulde de rede van Texel een belangrijke functie voor de scheepvaart van de Zuiderzeesteden. Hier begonnen de zeilschepen hun reis naar Indie en hier formeerden de grote admiraals hun vloten.
