De Wormerlanden
Wormerland
De in 1991 nieuw gevormde gemeente Wormerland omvat behalve de
voormalige Zaanse gemeenten Wormer (op de oostelijke oever van de
Zaan, met de dorpen Wormer en Oostknollendam) en Jisp (met de
dorpen Jisp en Spijkerboor), ook de in 1624-1626 drooggelegde
polder Wijde Wormer ten zuidwesten van Purmerend (tot de
herindeling een zelfstandige gemeente, met het dorp Neck).
In het dorp Wormer was het oude raadhuis gevestigd in een
voormalige koopmanswoning uit ca. 1660. Van de talrijke
windmolens uit de 16de-17de eeuw resteert alleen de korenmolen De
Koker.
Het natuurmonument Wormer- en Jisperveld is een
brakwaterveengebied met veel eilandjes.
Het karakteristieke dorp Jisp ligt op enige afstand van de Zaan, noordelijk van de Wijde Wormer, temidden van het oorspronkelijke waterrijke landschap. De talrijke houten huizen zijn via bruggetjes bereikbaar. Op een door sloten omgeven terrein met een kerkhof staan een hervormde kerk uit 1822 met 17de eeuws meubilair, en het zeer fraaie raadhuis uit 1650. Het werd gebouwd door Leeghwater, heeft drie sierlijke trapgevels en een oud interieur. De benedenverdieping is vroeger in gebruik geweest als waag en heeft een toegang naar het water.
De Wijde Wormer
Polder ten zuidwesten van Purmerend , drooggelegd 1624-1626,
sinds 1991 deel van de gemeente Wormerland.
Met de voorbereidingen tot de drooglegging werd reeds een begin
gemaakt voordat de Purmer was drooggevallen, maar de plannen
ondervonden weerstand doordat de eerder uitgevoerde bedijkingen
hadden geleid tot problemen in de omliggende gebieden. De Wijde
Wormer stond destijds via de Enge Wormer in open verbinding met
de Zaan. De Enge Wormer werd van de drooglegging uitgezonderd en
aan de bedijkers werden eisen gesteld met betrekking tot de
afwatering.